Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy các môn khoa học cơ bản ở các trường khối ngành Kinh tế

Thứ ba, 26/08/2025 - 9:11

(HVTC) -Ngày 26/8/2025, tại 58 Lê Văn Hiến, Đông Ngạc, Hà Nội, Học viện Tài chính đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Ứng dụng AI trong giảng dạy các môn khoa học cơ bản ở các trường khối ngành Kinh tế”. Hội thảo là diễn đàn khoa học có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh ngành giáo dục đang đẩy mạnh chuyển đổi số, nhằm tạo ra những cách tiếp cận mới trong giảng dạy, nghiên cứu và học tập. Sự kiện đã thu hút sự tham gia của nhiều nhà khoa học, chuyên gia, giảng viên đến từ các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ, cùng hơn 200 đại biểu và người theo dõi trực tuyến qua nền tảng Zoom

Toàn cảnh Hội thảo trực tiếp

Tham dự Hội thảo, về phía các chuyên gia, nhà khoa học có: GS. Hồ Tú Bảo, Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học Dữ liệu, Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM), thành viên Hội đồng tư vấn quốc gia về phát triển Khoa học, Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số (tham dự trực tuyến); ThS. Vũ Thanh Thắng, Giám đốc cấp cao về Trí tuệ nhân tạo, Công ty Cổ phần An ninh mạng SafeGate; TS. Đoàn Quang Hưng, Trường Đại học Ngoại thương (tham dự trực tuyến); PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Thủy, Trường Đại học Thương mại; TS. Đàm Thanh Tú, Học viện Chính sách và Phát triển (tham dự trực tuyến); TS. Lê Cường, Trường Đại học Điện lực (tham dự trực tuyến); TS. Nguyễn Ngọc Tuấn, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (tham dự trực tuyến); Cùng đại diện các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và các cơ quan báo chí, truyền thông.

Về phía Học viện Tài chính, tham dự Hội thảo có: NGƯT. PGS.TS Nguyễn Đào Tùng, Giám đốc Học viện (tham dự trực tuyến); PGS.TS Nguyễn Mạnh Thiều, Phó Giám đốc Học viện; PGS.TS. Trương Thị Thủy, nguyên Phó Giám đốc Học viện; NGƯT. GVCC. TS. Nguyễn Thị Thúy Quỳnh, Trưởng khoa Cơ bản; Nhà giáo Ưu tú, PGS.TS Ngô Thanh Hoàng, Trưởng Ban Quản lý khoa học; PGS. TS. Hà Minh Sơn, Phó trưởng ban Công tác chính trị và sinh viên; ThS Bùi Quang Việt, Trưởng trạm Y tế Học viện; lãnh đạo Ban Quản lý Khoa học, Hội đồng Khoa học Khoa Cơ bản; đại diện lãnh đạo các khoa, bộ môn, phòng ban chức năng; cùng đông đảo giảng viên, nghiên cứu sinh và sinh viên của Học viện Tài chính.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Thiều, Phó Giám đốc Học viện Tài chính nhấn mạnh: “Trong bối cảnh kinh tế số toàn cầu, trước thực tiễn về nhu cầu nguồn nhân lực đáp ứng hội nhập kinh tế quốc tế, Học viện Tài chính đã có nhiều đổi mới trong giảng dạy, nghiên cứu và phát triển các ngành, các chương trình đào tạo. Theo chiến lược đến năm 2030, Học viện phấn đấu duy trì quy mô từ 27 nghìn đến 37 nghìn người học, trở thành một trong năm cơ sở giáo dục đại học đa ngành, đa lĩnh vực hàng đầu Việt Nam”.

PGS.TS. Nguyễn Mạnh Thiều khẳng định, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong đào tạo là yêu cầu tất yếu nhằm nâng cao năng lực phân tích, xử lý dữ liệu, đáp ứng yêu cầu thị trường lao động số. Đặc biệt, hai ngành mũi nhọn mà Khoa Cơ bản chủ trì “Khoa học dữ liệu trong tài chính và Toán tài chính” là minh chứng rõ nét cho sự tiên phong của Học viện trong việc gắn kết khoa học cơ bản với công nghệ mới. PGS.TS. Nguyễn Mạnh Thiều nêu rõ: “Với định hướng kết hợp giữa nghiên cứu cơ bản và chuyển giao công nghệ, Học viện xác định khoa học cơ bản là nền tảng, AI là công cụ và giảng viên, sinh viên chính là chủ thể sáng tạo. Chỉ khi ba yếu tố này được gắn kết, chúng ta mới có thể tạo ra những bước đột phá thực sự trong đổi mới giảng dạy, nghiên cứu và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao”.

PGS.TS. Nguyễn Mạnh Thiều chỉ rõ: Với tinh thần Quyết định số 131/QĐ-TTg ngày 25/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường ứng dụng CNTT và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo. Hội thảo chính là bước đi cụ thể hóa định hướng chiến lược của Chính phủ về chuyển đổi số trong giáo dục. Đây không chỉ là hoạt động thường niên, mà còn là diễn đàn kết nối, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và giải pháp phát triển giảng dạy các môn khoa học cơ bản ở các trường khối ngành kinh tế. Cùng với việc phát triển chương trình đào tạo, Học viện Tài chính cũng chú trọng giáo dục thể chất, kỹ năng mềm và hoạt động ngoại khóa, coi đó là trụ cột quan trọng để sinh viên khi ra trường không chỉ giỏi chuyên môn, vững công nghệ mà còn có thể lực, bản lĩnh, khả năng thích ứng toàn cầu.

PGS.TS. Nguyễn Mạnh Thiều cũng nhắn nhủ: Sinh viên Học viện Tài chính phải là những công dân toàn cầu, có kiến thức chuyên sâu, có nền tảng khoa học cơ bản và công nghệ vững vàng, có tư duy sáng tạo, có thể lực tốt và có khả năng hội nhập quốc tế. Đây chính là cam kết, cũng là trách nhiệm xã hội của Học viện trong việc đào tạo nguồn nhân lực tinh hoa cho đất nước.

Góc nhìn học thuật và thực tiễn công nghệ

Trong báo cáo mở đầu, GS. Hồ Tú Bảo, Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học Dữ liệu tại VIASM trình bày tham luận “AI và con người: Khoa học dữ liệu và AI trong kinh doanh số - Nhận diện bài toán và ứng dụng”.

Là một trong những nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, Giáo sư đã chia sẻ nhiều góc nhìn sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và AI. Ông cho rằng, để giảng dạy hiệu quả trong bối cảnh kinh tế số, giảng viên khối ngành kinh tế không chỉ cần nắm chắc kiến thức lý thuyết mà còn phải trang bị thêm kỹ năng công nghệ và tư duy phân tích dữ liệu.

Từ kinh nghiệm trực tiếp tham gia đào tạo và xây dựng chương trình cho nhiều trường đại học, GS. Hồ Tú Bảo khẳng định: “Công cụ AI chỉ thực sự có ý nghĩa khi giảng viên và sinh viên biết cách đặt câu hỏi đúng, nhận diện đúng bài toán và chọn lựa giải pháp phù hợp. Nền tảng khoa học cơ bản chính là chiếc chìa khóa để tận dụng AI một cách hiệu quả trong kinh doanh số”.

ThS. Vũ Thanh Thắng tham luận tại Hội thảo

Báo cáo tiếp theo do ThS. Vũ Thanh Thắng, Giám đốc cấp cao về Trí tuệ nhân tạo, Công ty Cổ phần An ninh mạng SafeGate, trình bày với chủ đề “AIZ Agents – Giải pháp AI hóa doanh nghiệp”. Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong triển khai các hệ thống quản lý tích hợp AI, ông tập trung phân tích cách thức mô hình hóa các bài toán công nghệ trong lĩnh vực kinh tế tài chính, đặc biệt nhấn mạnh đến vấn đề an ninh mạng trong kỷ nguyên số.

Theo ThS. Vũ Thanh Thắng, lợi thế nổi bật của Học viện Tài chính nằm ở việc đào tạo chuyên sâu các môn khoa học cơ bản và kinh tế lượng – những nền tảng quan trọng để phát triển các giải pháp công nghệ tài chính (Fintech). Ông khẳng định: “Khi sinh viên Học viện Tài chính được trang bị vững chắc về toán học, kinh tế lượng và phân tích dữ liệu, đồng thời kết hợp với năng lực lập trình và công nghệ, các em hoàn toàn có thể tạo ra những giải pháp thực tiễn, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp trong bối cảnh AI hóa.”

Học viện Tài chính với chuyên môn sâu và sự hiểu biết dữ liệu chính là một ưu thế quyết định để triển khai ứng dụng AI hiệu quả vào các lĩnh vực kinh tế – tài chính. Trong định hướng phát triển, Học viện chú trọng thúc đẩy chuyển đổi số và ứng dụng AI trong đào tạo, nghiên cứu khoa học, đặc biệt ở các ngành Toán kinh tế, Khoa học dữ liệu… Đây cũng là cách Học viện cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần khẳng định vị thế tiên phong trong đào tạo và nghiên cứu phục vụ sự nghiệp đổi mới đất nước.

Tại Hội thảo, phiên trao đổi đã ghi nhận nhiều vấn đề được các giảng viên Học viện Tài chính quan tâm, thể hiện qua ba nhóm nội dung cốt lõi. Thứ nhất, phương thức tiếp cận trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn của đội ngũ giảng viên kinh tế vốn chưa am hiểu sâu về công nghệ số, đòi hỏi sự hỗ trợ về công cụ và phương pháp tiếp cận phù hợp. Thứ hai, định hướng cho công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học cơ bản trong bối cảnh chuyển đổi số, nhằm vừa đảm bảo tính chuẩn mực học thuật, vừa gắn kết với yêu cầu đổi mới chương trình đào tạo. Thứ ba, những vấn đề về an ninh mạng trong nền kinh tế số, đặt ra thách thức trực tiếp đối với sinh viên ngành tài chính - kinh tế trong quá trình học tập và hành nghề.

Phản hồi các vấn đề này, GS. Hồ Tú Bảo nhấn mạnh: “Giảng viên kinh tế không cần trở thành lập trình viên, nhưng cần biết cách khai thác công cụ AI để làm giàu thêm bài giảng và khơi gợi tư duy phân tích của sinh viên”. Đây là thông điệp mang tính định hướng, khẳng định vai trò chủ động của giảng viên trong việc tích hợp công nghệ vào giảng dạy.

Ở một góc nhìn khác, ThS. Vũ Thanh Thắng cho rằng: “Cần điều chỉnh chương trình đào tạo để sinh viên có khả năng tiếp cận cả hai miền kiến thức - kinh tế và công nghệ nhằm đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp trong bối cảnh số”. Ý kiến này đặt ra yêu cầu đổi mới chương trình đào tạo theo hướng liên ngành, để sinh viên vừa vững nền tảng khoa học cơ bản, vừa có năng lực ứng dụng công nghệ, qua đó nâng cao khả năng thích ứng và cạnh tranh trên thị trường lao động.

Ứng dụng AI trong giảng dạy khoa học cơ bản tại Học viện Tài chính

Phiên thảo luận tiếp theo tập trung vào những kết quả nghiên cứu và định hướng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy các môn khoa học cơ bản tại Học viện Tài chính, với sự tham gia trình bày của nhiều nhà khoa học thuộc Khoa Cơ bản.

TS. Cù Thu Thủy trình bày tại Hội thảo

TS. Cù Thu Thủy, đại diện Hội đồng Khoa học Khoa Cơ bả đã tóm lược 45 bài viết gửi về Hội thảo. Theo đó, các bài viết ở những góc độ khác nhau đã nhận diện xu hướng ứng dụng AI trải rộng trên nhiều lĩnh vực, từ toán học, kinh tế lượng đến giáo dục thể chất, phản ánh tính đa dạng và sự lan tỏa của công nghệ mới trong đào tạo.

Tiếp nối, ThS. NCS. Lê Thị Liễu (Bộ môn Toán) trình bày các kết quả nghiên cứu ứng dụng AI trong giảng dạy toán học, đặc biệt nhấn mạnh hiệu quả của các công cụ phân tích dữ liệu trong hỗ trợ giảng dạy các môn Toán, góp phần nâng cao khả năng mô phỏng và trực quan hóa tri thức cho sinh viên.

Ở một hướng tiếp cận khác, ThS. NCS. Nguyễn Thị Quỳnh Châm (Bộ môn Kinh tế lượng) báo cáo những kết quả nghiên cứu về việc ứng dụng AI trong xây dựng mô hình dự báo kinh tế, đồng thời chỉ ra những thách thức trong việc tích hợp AI vào chương trình đào tạo, cả về phương diện nội dung học thuật lẫn năng lực công nghệ của người học.

Song song với đó, ThS. NCS. Trần Huy Thảo (Bộ môn Giáo dục Thể chất) đưa ra cách tiếp cận mới trong tổ chức hoạt động thể chất, từ việc ứng dụng phần mềm quản lý huấn luyện đến sử dụng dữ liệu để phân tích sức khỏe sinh viên, hướng tới xây dựng môi trường giáo dục thể chất hiện đại và khoa học.

Các tham luận trên đã cho thấy, giảng dạy khoa học cơ bản tại Học viện Tài chính không chỉ dừng lại ở tính hàn lâm lý thuyết, mà đang từng bước chuyển hóa thành những ứng dụng thực tiễn gắn liền với nhu cầu học tập của sinh viên và yêu cầu từ phía doanh nghiệp. Đây chính là minh chứng cho sự chủ động đổi mới, coi AI là động lực quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học cơ bản trong kỷ nguyên số.

Vai trò của AI trong đào tạo nhân lực khối ngành Kinh tế

Phiên tọa đàm diễn ra với sự tham gia của nhiều nhà khoa học, giảng viên đến từ các trường đại học lớn, tập trung làm rõ vai trò của trí tuệ nhân tạo trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho khối ngành kinh tế. Các tham luận không chỉ phản ánh thực tiễn giảng dạy và nghiên cứu tại từng cơ sở đào tạo, mà còn gợi mở những định hướng chung mang tính chiến lược.

TS. Đoàn Quang Hưng (Đại học Ngoại thương) chia sẻ phương pháp tiếp cận hiện đại trong giảng dạy kinh tế lượng, nhấn mạnh sự cần thiết của việc gắn kết AI với khoa học dữ liệu nhằm nâng cao khả năng mô hình hóa và dự báo trong nghiên cứu kinh tế. Trên cơ sở đó, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Thủy (Đại học Thương mại) tiếp tục bổ sung kinh nghiệm thực tiễn khi triển khai ứng dụng AI trong nghiên cứu và giảng dạy khoa học máy tính, đặc biệt trong khai thác dữ liệu kinh doanh, qua đó khẳng định hiệu quả của việc đổi mới phương pháp đào tạo theo hướng tích hợp công nghệ.

Ở một góc nhìn khác, TS. Đàm Thanh Tú (Học viện Chính sách và Phát triển) phân tích những thách thức khi đưa AI vào giảng dạy kinh tế số, đồng thời nhấn mạnh vai trò then chốt của chính sách trong việc tạo cơ chế, nguồn lực và môi trường triển khai. Sự phân tích này được bổ sung bởi TS. Lê Cường (Đại học Điện lực), người khẳng định rằng để khai thác tối ưu tiềm năng của AI, sinh viên cần được đào tạo đồng thời cả về toán học và công nghệ thông tin, qua đó hình thành năng lực tiếp cận toàn diện và linh hoạt. Tiếp nối mạch lập luận này, TS. Nguyễn Ngọc Tuấn (Đại học Kinh tế Quốc dân) đưa ra những kinh nghiệm cụ thể trong việc ứng dụng AI vào giảng dạy khoa học cơ bản và xây dựng chương trình khoa học dữ liệu, minh chứng cho tính khả thi và hiệu quả của việc tích hợp AI trong môi trường đào tạo đại học.

Phát biểu tại Hội thảo, NGƯT. GVCC. TS. Nguyễn Thị Thúy Quỳnh, Trưởng khoa Cơ bản, Học viện Tài chính nhấn mạnh: từ những góc nhìn đa dạng nhưng thống nhất về định hướng, có thể khẳng định trí tuệ nhân tạo là công cụ hỗ trợ đắc lực chứ không thay thế được nền tảng khoa học cơ bản. Để đào tạo nguồn nhân lực kinh tế chất lượng cao, các cơ sở giáo dục đại học cần đồng thời củng cố tri thức nền về toán học, kinh tế lượng, công nghệ thông tin và trang bị cho sinh viên năng lực ứng dụng công cụ AI trong học tập, nghiên cứu. Đây là con đường bảo đảm sự cân bằng giữa tính hàn lâm và tính thực tiễn, giữa giá trị học thuật truyền thống và yêu cầu của thị trường lao động trong kỷ nguyên số.

Hội thảo là diễn đàn khoa học quan trọng với sự kết nối, chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi của các nhà khoa học, giảng viên, chuyên gia và sinh viên. Những ý kiến, tham luận trình bày không chỉ phản ánh thực tiễn giảng dạy, nghiên cứu mà còn mở ra định hướng mới, góp phần xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong đào tạo các môn khoa học cơ bản. Sự kiện không chỉ thể hiện tinh thần đổi mới, bắt nhịp chuyển đổi số của Học viện mà còn khẳng định vai trò tiên phong trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số và tiến trình hội nhập quốc tế.

Một số hình ảnh khác